"Διερεύνηση των μοριακών μηχανισμών δράσης βιοδραστικών συστατικών της μεσογειακής δίαιτας"

Περίληψη

Από την αρχαιότητα είναι γνωστό ότι οι διατροφικές συνήθειες μπορούν να επηρεάσουν την υγεία και την φυσική κατάσταση του οργανισμού. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Μεσογειακή δίαιτα, για την οποία οι επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν σημαντικές διαφορές μείωσης ορισμένων παθήσεων. Ο εντοπισμός των βιοδραστικών ουσιών που προκαλούν τα βιολογικά αυτά αποτελέσματα έχει γίνει αντικείμενο μελέτης, καθώς επίσης και ο πιθανός μηχανισμός δράσης τους. Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζεται η συσχέτιση που υπάρχει ανάμεσα στα βιοδραστικά συστατικά της Μεσογειακής δίαιτας και σε έναν τομέα που αναπτύσσεται διαρκώς, τη χημεία των ελευθέρων ριζών.

Οι μικρομοριακές ενώσεις που είτε είναι ενδογενώς είτε λαμβάνονται μέσω της διατροφής, καλούνται συνήθως «εκκαθαριστές ελευθέρων ριζών» ή απλώς «αντιοξειδωτικά». Σύμφωνα με τη θεωρία των αντιοξειδωτικών, οι ενώσεις αυτές, που βρίσκονται σε αφθονία στη Μεσογειακή δίαιτα, έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις δραστικές ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται στον οργανισμό. Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύουν τα συστατικά των κυττάρων από ανεξέλεγκτες οξειδώσεις, που θα συνέβαλαν στην ανάπτυξη παθολογικών καταστάσεων. Ωστόσο, λόγω της απευθείας αντίδρασης των δραστικών ελευθέρων ριζών με οποιαδήποτε χημική ομάδα βρίσκεται στο μικροπεριβάλλον δημιουργίας τους, ο μόνος τρόπος προστασίας από τις δραστικές ελεύθερες ρίζες in vivo είναι η αναστολή της δημιουργίας τους.

Αυτό, όπως έχει αποδειχθεί, επιτυγχάνεται μέσω της δέσμευσης από τα περισσότερα φαινολικά συστατικά της διατροφής των ιόντων σιδήρου, τα οποία μέσω της αντίδρασης Fenton, οδηγούν στη δημιουργία δραστικών ελευθέρων ριζών. Έτσι καθίστανται ικανα να καταργήσουν την εξαρτώμενη από Η2Ο2 προκαλούμενη βλάβη του DNA και την οξειδοαναγωγική σηματοδότηση της απόπτωσης. Για να δράσουν οι βιοδραστικοί παράγοντες που περιέχονται στη διατροφή πρέπει τόσο να έχουν τη δυνατότητα να δεσμεύουν καταλυτικά ενεργά ιόντα σιδήρου όσο και να μπορούν να διαπερνούν εύκολα τις βιολογικές μεμβράνες και να δρουν ενδοκυττάρια. Επίσης, σε περίπτωση που υπάρξει αντίδραση του δεσμευμένου σιδήρου με κάποιο υπεροξείδιο, θα πρέπει να μπορούν να εξουδετερώνουν τις σχηματιζόμενες ελεύθερες ρίζες με απόδοση ηλεκτρονίων και ακόλουθη ενεργοποίηση του Keap1/Nrf2 μονοπατιού για την επαγωγή ενζύμων που ενισχύουν την άμυνα και την επιβίωση σε συνθήκες οξειδωτικού στρες.

Όλοι οι παραπάνω μοριακοί μηχανισμοί δράσης των βιοδραστικών συστατικών της Μεσογειακής δίαιτας εξαρτώνται από την ικανότητά τους να δεσμεύουν ενδοκυττάριο καταλυτικά ενεργό σίδηρο. Περαιτέρω έρευνα όμως είναι απαραίτητη για να αναλυθεί λεπτομερώς ο συγκεκριμένος τομέας.

ΓΕΡΟΓΙΑΝΝΗ Παρασκευή